820 unique Medieval manuscripts reunited

With the launch of mmmonk.be, a digital platform, we provide access to 820 Medieval manuscripts from the abbey of Sint-Baafs, Sint-Pieters (Ghent), Ten Duinen (Koksijde) and Ter Doest (Lissewege). The project, a joint venture with de Openbare Bibliotheek Brugge, Grootseminarie Ten Duinen Brugge and bisdom Gent, brings collections from around the globe together in one virtual library. This digital platform is an absolute scoop and offers both professionals and the public a chance to admire these manuscripts online.

From an encyclopedia to humanistic and ancient texts

From the start of their existence in the early Middle Ages these four abbeys collected texts and books. In the scriptoria of the abbey, monks spend hours copying. With the help of an extensive network in Europe the abbeys aquired different manuscripts and books. In the 15th century there are some keen bibliophile abbots that also play a part in broadening these collections. Abbot Filips I Conrault of de Sint-Pietersabdij (1444-1471), abbott Jan Crabbe of Ten Duinen (1457-1488), abbot Hendrik Keddekin of Ter Doest (1478-1491), and abbot Raphaël de Mercatellis of de Sint-Baafsabdij (1478-1508) are well known as benefactors and patrons of the arts.

The manuscripts found on mmmonk.be date from the 6th to the 16th century. They are not only religious texts, but cover a wide range of philosophical, theological, legal and medical works, scientific studies and texts by humanistic and classical authors. The abbeys were not only the centre of the spiritual life, but also of study. Their extensive and versatile collections and libraries played a huge part in the knowledge creation at that time.

The books and manuscripts are unique and therefore they are preserved according to very strict rules. Studying these manuscripts can only happen at the library itself, with proper motivation and permission. Mmmonk makes sure that this unique collection can be viewed by scientists, students and enthusiasts.

Monastic heritage at the Boekentoren

Het verhaal van de erfgoedcollecties van de Boekentoren begint met de confiscaties van klooster- en andere bibliotheken in het zog van de Franse Revolutie.

De monastieke bibliotheekcollecties van de Gentse Sint-Pieters en Sint-Baafsabdij zijn van een uitzonderlijke rijkdom. Beide, vaak rivaliserende abdijen, waren het hele Ancien Régime door de grootste en machtigste abdijen van het Graafschap Vlaanderen. Eeuwenlang waren ze een spil in het economische leven en speelden ze een cruciale rol in de verspreiding van kennis. Een indrukwekkende bibliotheek was inherent aan het verhaal van deze abdijen.

Niet minder dan 32 van de uit deze monastieke collecties afkomstige en in de Boekentoren bewaarde stukken zijn ondertussen officieel erkend als Topstuk van de Vlaamse Gemeenschap. Behoudens de manuscripten uit de bibliotheek van abt Raphaël de Mercatellis (±1437 – 1508) betreft het ook een aantal prachtige muziekhandschriften (gradualen en antifonaria) met Gregoriaanse muziek die in de afgelopen jaren ook intensief gerestaureerd werden in samenwerking met de Vlaamse Topstukkenraad.

Een traditie van samenwerken

In 2017 dienden de Universiteitsbibliotheek Gent, Historische Huizen Gent (waaronder de Sint-Pietersabdij), de vzw In Monte Blandinium (vriendenvereniging van de Sint-Pietersabdij) en de Dienst Stadsarcheologie Gent een projectaanvraag in bij de provincie Oost-Vlaanderen, getiteld ‘Naar een ontsluiting van Oost-Vlaams monastiek erfgoed’.

In dit voortraject werd geïnvesteerd in de digitalisering van alle in Gent bewaarde codices door het scan-atelier van de Boekentoren. Het ging om 37 middeleeuwse handschriften uit vier verschillende collecties (Universiteitsbibliotheek Gent, Bisdom Gent, STAM en de Arme Claren). De beelden hiervan werden in de online catalogus van de Universiteitsbibliotheek opgenomen en bovendien ook via IIIF aangeboden voor verder onderzoek en hergebruik.

Bedoeling was een groot stuk monastiek erfgoed van de Sint-Pietersabdij duurzaam te ontsluiten via een aantal bestaande websites en platformen en de nieuwe mogelijkheden van IIIF.

IIIF: een digitale innovatie

Ook om de MMMonk manuscripten te bekijken is er gewerkt met IIIF, International Image Interoperability Framework. Een digitaal innovatief systeem om gedigitaliseerde erfgoedbeelden op een duurzame manier te bewaren en uit te wisselen.

IIIF werkt met zogenaamde ‘manifesten’ die geschreven zijn in een computerscript. Zo’n manifest bevat naast het beeld ook alle metadata (vb. datering, locatie, onderwerp,…). Met mmmonk.be willen de projectpartners niet alleen innovatief onderzoek op de monastieke manuscripten stimuleren, maar ook de erfgoedsector informeren over toepassingen van beelduitwisseling, en erfgoedorganisaties aanmoedigen om IIIF in te zetten.

IIF laat toe dat de gedigitaliseerde documenten in een context kunnen worden gepresenteerd, zoals in dit geval rond een thema, samen met erfgoed dat in andere instellingen wordt bewaard. Iets wat niet alleen de bibliotheekmedewerker kan, maar ook de gebruikers toelaat om zelf de data te exploreren, contexten te bouwen, te annoteren,…

Mmmonk inspires

Mmmonk is more than research material. These magnificent manuscripts function as an inspiration for young artists. Inspired by the texts, decorations, miniatures and initials, some artists made a modernistic interpretation of the collection. You can admire their work at the Boekentoren in 2023.

Young kids on the other hand look with awe at the manuscripts, the flowers and animals drawn at the side, de adorned initials and miniatures. Bibliotheek Brugge prepared some teaching materials that you, as a teacher, can use.