Topstukken uit de bibliotheek

Vlaanderen kent een rijke erfgoedtraditie. Met het Topstukkendecreet, in 2023 twintig jaar oud, wil de Vlaamse overheid roerend cultureel erfgoed van uitzonderlijk belang beschermen en borgen en ervoor zorgen dat zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen in Vlaanderen niet verloren gaan zodat ze door en voor de gemeenschap hier en nu te bewonderen en te bestuderen zijn.

Al te veel werken verdwenen immers in de loop der tijd uit ons land en vele musea en privéverzamelingen in het buitenland bezitten meesterwerken met een Vlaamse herkomst. Zo draagt Ensors monumentale ’Intrede van Christus in Brussel’ in het Getty Museum ongetwijfeld bij tot de uitstraling van de Vlaamse kunst , maar het blijft ontzettend jammer dat de Belgische overheid de kans miste om het te kopen waardoor het enkel in Los Angeles te bewonderen is.

Wat is een topstuk?

Een roerend goed of een verzameling geldt als topstuk als het vanwege de archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis ervan voor de Vlaamse Gemeenschap als zeldzaam en onmisbaar beschouwd moet worden.

Dit betekent dat er zich uiterst weinig andere gelijke of gelijksoortige voorwerpen of verzamelingen in dezelfde staat in Vlaanderen bevinden en dat het topstuk minstens één van de volgende vier eigenschappen bezit: een bijzondere waarde voor het collectieve geheugen, een schakelfunctie, een ijkwaarde of een bijzondere artistieke waarde.

Vlaanderen heeft ondertussen meer dan 1000 erkende topstukken.

Topstukken in de Boekentoren

De erfgoedcollectie van de Universiteitsbibliotheek beschikt over maar liefst 52 topstukken. Het meest bekend is wellicht het Liber Floridus, een handschrift uit de 12de-eeuwse renaissance, het levenswerk van één man, een zekere Lambertus, kanunnik aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Saint-Omer. Maar ook het oorlogsdagboek van Virginie Loveling stond in 2023, 100 jaar na haar dood, in de spotlight.

20 jaar Topstukkendecreet

Ter ere van de twintigste verjaardag van het decreet brengt de tentoonstelling ‘Zeldzaam & onmisbaar’ een persoonlijke selectie van een kleine 100 werken uit de Vlaamse Topstukkenlijst. Kunstwerken, manuscripten en artefacten vanuit heel Vlaanderen komen samen op één plek in deze unieke expo van het MAS. Vanuit de Boekentoren kon je het Liber Floridus bewonderen.

De tentoonstelling liep van 31.10.2023 - 25.02.2024.